Yazının 10 Kuralı

Geçtiğimiz hafta The Guardian, çeşitli yazarlardan cevaplarla derlediği bir Yazının 10 Kuralı dizisi yayınladı. Geoff Dyer'dan Neil Gaiman'a uzanan yazarlar, yazı yazanlara pratik öneriler listelediler.(Neil Gaiman'ın ilk kuralı: "Yazın.") Yazının 10 kuralı dendi mi Elif Şafak'ın Aşkın 40 Kuralı adıyla İngilizcede basılan Aşk kitabı akla geliyor ister istemez. Bir de Küçük Prens'in seyahat ederken karşılaşıp, obsesif bir şekilde yıldızları saymasına şaştığı "yetişkin." Neyse, serbest çağrışımın derin denizlerine dalmadan büyük yazar Margaret Atwood'a göre yazının 10 kuralına bir göz atalım:

1. Uçaklarda yanınıza kurşunkalem alın. Tükenmez kalemler akar. Ama kaleminizin ucu kırılırsa uçakta yanınıza bıçak (?) alamayacağınız için ucunu açamazsınız. O yüzden iki kurşunkalem alın.(Uçak, yazı, bıçak, akan tükenmez kalem... Bunlardan yola çıkarak başlı başına bir roman yazmak mümkün.)

2. Kaleminiz kırılırsa cam veya metal bir tırnak törpüsü kullanabilirsiniz.(Kalemtıraşa ne oldu? Akmayan tükenmez kalemler de var, biliyorsunuz.)

3. Üzerine yazacak bir şeyleriniz olsun. Kağıt iyidir. Sıkışık durumlarda bir tahta parçası ya da kolunuzu kullanabilirsiniz.(Uçağa zarar vermek önerilmiyor demek ki.)

4. Bilgisayarda yazarken metninizi her zaman yedekleyerek koruyun.(Veri kaybetmek acı verici bir deneyim, hepimiz için)

5. Sırtınız için egzersiz yapın. Ağrılar dikkatinizi dağıtacaktır.(Bunun için illa yazı yazma hevesiniz olması gerekmiyor. Egzersiz iyidir.Yazmayanlar da yapabilir.)

6. Okurun ilgisini çekin. Okur kim bilmediğiniz için bu, karanlıkta balık avlamaya benzer. A'nın hoşuna giden B'ye baygınlık verebilir.(Hem A, hem de B'yi bunaltmak ise, talihsiz bir durum olacaktır.)

7. Temel bir gramer kitabı, eşanlamlı kelimeler sözlüğüne ve gerçeklik algısına ihtiyacınız olacak. Bu da şu anlama gelir; ter dökmeden karşılık bekleyemezsiniz. Yazı bir mesaidir. Aynı zamanda kumardır da. Sosyal güvence vaat etmez. Başkaları size yardımcı olabilir belki ama temelde yalnızsınızdır. Zorla yapacak değilsiniz; bunu siz seçtiniz, o yüzden yakınmayın.(Atwood birden sinirlenmiş.)

8.Kendi kitabınızı asla bir başka yeni kitabı okur gibi masumane beklentilerle elinize alıp okuyamazsınız. İşin sahne arkasını biliyorsunuz. Tavşanların şapkaya nasıl konduklarını gördünüz. Bu yüzden yayıncı arayışına çıkmadan bir dostunuzdan rica edin. Ayrılma planları yapmıyorsanız eğer romantik bir ilişki içinde olduğunuz kişiyi işe karıştırmayın.

9. Ormanda kaybolmanın alemi yok. İşlerin karıştığı yere doğru geri adım atın. Farklı yollar izleyin. Zamanı, kişiyi, başlangıcı değiştirin.

10. Dua etmek işe yarar. Ya da bir şeyler okumak. Ya da bitmiş kitabınızı sürekli gözünüzde canlandırmak.

Guardian'ı okurken listelerden, kullanma talimatlarından, püf noktalarından vs. ne denli sıkıldığımı düşündüm. Ancak Atwood'un yarı ciddi cevapları, önermeleriyle değil de yazarın karakterine dair yansıttıklarıyla diğer listelerin arasından sıyrıldı. Atwood'un kitaplarını Turkuvaz ve Oğlak Yayıncılık'ta bulabilirsiz. Afa'nın bastığı Kedi Gözü ve Damızlık Kızın Öyküsü ise hâlen sahaflarda. Atwood'un ayrıca Üç Harfli Kelime: Aşk antolojisinde de, yine esprili bir dille yazdığı bir mektup mevcut.

Fotoğrafta, Cartier Bresson'un objektifinden sadece yazmak için yazan; kurallarla, listelerle işi olmayan eşsiz bir yazar: Truman Capote. Geçtiğimiz günlerde Sel'in yeniden yayımladığı Bukalemunlar İçin Müzik'i, şiddetle öneririz.