Jane!

Ne kadar kısa süreli olursa olsun babamla kaldığımız her kent ve kasabayı birer adet kırmızı başlı raptiyeyle işaretlediğimiz (“Napolyon da topraklarını böyle işaretlerdi,” derdi babam) ABD haritasını incelediğimde altı yaşımdan on altıma kadar Oxford hariç otuz üç eyalette otuz dokuz yerleşim biriminde yaşadığımı ve ilk, orta ve lise, toplam yirmi dört okula gittiğimi hesaplıyorum.

Babam, Godot’nun Peşinde: Amerika’da Eli Yüzü Düzgün Bir Okul Bulma Seyahati adlı bir kitabı uykumda bile yazabileceğimi söylüyordu ya, kendisinden beklenmeyecek ölçüde haksızlık ediyordu aslında. İçinde bir adet langırt masasının ve vitrine cesurca dayanmış bir-iki gofretli bir otomatın bulunduğu bomboş odalara “Öğrenci Merkezi” denilen üniversitelerde ders verdi o da. Oysa ben ek binalarla genişleyen, yeni boyanmış, uzun koridorlu ve geniş jimnastik salonlu okullarda, Pek Çok Takımlı (futbol, beyzbol, münazara, dans) ve Pek Çok Listeli (mezun, onur, müdürler, uzaklaştırma) Okullarda, Yenilerle (yeni sanat merkezleri, otoparklar, menüler) ve Eskilerle Dolu (broşürlerinde klasik ve geleneksel laflarını kullanan) Okullarda, huysuz, alaycı maskotları olan ve tüylü veya gagalı maskotlara sahip okullarda, (kitapları tutkal ve deterjan kokan) Müthiş Kütüphaneli Okullarda, Gözü-Yaşlı Öğretmenli, Burnu-Akan Öğretmenli, Ilık Kahve Dolu Fincanını Almadan Derse Girmeyen Öğretmenli, Çantada Keklik Öğretmenli, İlgili ve Öğrencilerini Önemseyen Öğretmenli, Veletlerin Her Birinden Gizliden Gizliye Nefret Eden Öğretmenli okullarda okudum.

Kural ve nizamları yerleşik bu görece daha gelişkin ulusların kültürlerine girdiğimde Delişmen Bakışlı Melodram Kraliçesi ya da Özenle Ütülenmiş Kıyafetler Giyen Uyuz İnek gibi payeleri derhal edinmedim. Hatta Yeni Kız bile olmadım çünkü söz konusu parlak unvan her seferinde gelişimin üzerinden dakikalar dahi geçmeden benden daha dolgun dudaklı ve daha yüksek sesle kahkaha atan birilerince kapılıverdi.

Ben Jane Goodall oldum - hiç tanımadığı topraklarda evrenin doğal hiyerarşisini bozmadan önemli (çığır açıcı) bir çalışma yürüten korkusuz bir yabancıya dönüştüm demek isterdim. Ama babam, Zambiya’da edindiği kabile deneyimlerine dayanarak bir unvanın ancak başkalarınca tam olarak kabul gördüğünde anlam taşıyacağını belirtirdi ve eminim ki biri tutup, okulda, Bacakları Pırıl Pırıl Olan Yanık Tenli Sporcu Kıza kim olduğumu sorsa, illa bir Jane olacaksam ne Jane Goodall ne de Sıradan Jane, ne Calamity Jane ne “Bebek Jane’e Ne Oldu”daki Jane, ne de Jane Mansfield olduğumu söylerdi. 

Daha ziyade Kimden Bahsettiğini Anlamadım veya Ha, Şu diye anacağı Rochester-Öncesi Jane Eyre ayarında biriydim.

(Marisha Pessl, Gündelik Felaket Teorileri. Çeviri: Algan Sezgintüredi... Çok yakında! Görselde jane Goodall ve şempanze, Tanzanya'da bir yerlerde.)