Değişim

Politikayı partilere bırakmamamız gerektiğini düşünüyorum; bu, tehlikeli olurdu. "Edebiyat dünyayı değiştirebilir mi" temalı pek çok seminer, pek çok konferans düzenleniyor. Ben edebiyatın değişime katkısı olduğunu düşünüyorum. Sanatın da. Çağdaş sanat sayesinde görme alışkanlıklarımızı değiştirdik, farkına bile varmadan. Kübizm gibi buluşlar vizyonumuza yeni güçler kattı. James Joyce'un Ulysses'te iç monologu öne çıkarması varoluşun karmaşıklığına dair idrakımızı etkiledi. Ama edebiyatın yol açtığı değişimler ölçülemez. Okur ve kitap arasındaki münasebet, huzurlu ve anonimdir.

(Günter Grass, Paris Review söyleşisi. Görselde, Teneke Trampet'in setinden bir kare; solda Grass, ortada Oskar rolündeki David Bennent, sağda filmin yönetmeni Volker Schlöndorff. Fotoğraf filme dair Guardian makalesinden.)