Virgül

Söz uçar, yazı kalır derler, doğrudur... Her yazılan doğru mudur, orası meçhul.

Geçtiğimiz yıl, Facebook'ta yer alan bir plaketin görseli, tuhaf bir tartışmanın başlayıp ardından tatlıya bağlanmasına vesile olmuş. Plaket, Massachusetts'in Lowell kasabasında yer alan Mill No: 5 adlı binanın içinde yer alıyor ve Lowell doğumlu Jack Kerouac'ın tam da orada, o noktada, bolca içki içilen bir gecenin sonunda William S. Burroughs ile virgül konulu bir tartışmaya girerek karakolluk olduğunu, Burroughs'un ise karakolda tutulan zabıtta yer alan virgülü düzelttikten sonra sızdığını belirtiyormuş. Hikaye binden fazla beğeni almış; o kadar iyiymiş ki, gerçek olup olmadığı tartışılmaya başlanmış.

Konuyla ilgili ayrıntıları Atlantic'te okudum; Virgül olsa neyse, herhangi bir virgül değil, İngilizcede 'Oxford comma' olarak geçen ve kullanımına dair farklı temayüllerin bulunduğu, spesifik virgül söz konusuydu... Virgül uğruna yumruklaşmakta, hatta karakola düşmekte, hele de buna girişenlerden biri Jack Kerouac, diğeri de William S. Burroughs ise, içerdiği şiddet bir yana cazip bir taraf vardı gerçekten - ancak noktalama işaretleriyle haşır neşir olanların bilebileceği, bir virgülle bir cümlenin dirileceğine ve elbette ki cümlelerin kudretine gönülden inananların anlayacağı türden... Plaket, söz konusu olayın Kerouac'ın Doctor Sax adlı metninde de geçtiğini belirtiyor, kaynak da gösteriyormuş.

İşin aslı, olaya ilgi duyup deşenlerin yardımıyla ortaya çıkmış: Böyle bir kavga edilmemiş olduğu gibi, Doctor Sax'de de böyle bir bahis yer almıyordu; ancak yıkım tehlikesiyle karşı karşıya olan binayı kurtarmak isteyen girişmciler, bu ve benzeri plaketlerle farkındalık yaratmayı amaçlamış, bu uyduruk hikayeyi en çok ilgi göreceği mecralardan birinde yayarak biraz eğlenmeyi, biraz da ilgi çekmeyi ummuştu. Oxford virgülünün, hikayeyi daha da inanılır kılacak bir ayrıntı olmakla beraber, bir kavgaya vesile olmaya en uygun noktalama işareti olduğunu söylemişler. Hikayeyi yayanlar, Doctor Sax'in bilinen ancak pek okunmayan bir metin olduğunu, bu yüzden kaynak olarak onu seçtiklerini belirtmiş.

Gerçekte, Burroughs asla Lowell'e ayak basmamış, Kerouac ise, giriştiği pek çok kavga bir yana, yumruklarını noktalama işaretleri lehine hiç konuşturmamıştı.

Mill No: 5 olayının arkasındakiler, yalanı devam ettirmeyip niyetlerini ortaya koyunca işler tatlıya bağlanmış anladığım kadarıyla... Bize kalan, bir virgül için karakola düşmekten çekinmeyecek iki cengaver yazarın hoş hayali olsun.

Oxford Comma demişken, Vampire Weekend'le bitirelim.

İmla aşkına!